– تنش و درگیری که بعد از دستگیری اکرم امام اغلو ایجاد شده چه نتیجه ای خواهد داشت؟ مطلوب ما چیست؟
در مورد اینکه چه نتیجه‌ای خواهد داشت یک چیز خیلی مهم این است که بدانیم رسانه‌های ایرانی بعضا در حال گرفتن انتقام سوریه از اردوغان هستند. تا الان قضیه آنقدرها که در ایران عده‌ای ذوق کردن هم نیست. البته تا الان. شاید روزهای آتی چیز دیگری رقم بخورد. واقعیت این است که عرصه سیاسی ترکیه بخاطر وجود نظام تحزب گاهی صحنه اعتراضات چند صد هزار نفری می‌شود و این چیز خاصی نیست. نباید فکر کنیم اتفاقات فعلی ترکیه بی سابقه است. اردو کشی خیابانی پر جمعیت همیشه توسط احزاب پرطرفدار انجام می‌شود.
اما درباره اینکه مطلوب ما چیست باید بگویم من فکر می‌کنم در دوره‌ای که ترامپ دنبال فشار حداکثری هست نباید یکی از اصلی‌ترین شرکای تجاری و ارزی‌مان را از دست بدیم. ما هر چقدر از اردوغان بدمان بیاید باید بدانیم که او در منازعه ما با آمریکا خیلی وقت‌ها برای ما مفید بوده‌است. همین الان خط ارتباطی ما با لبنان از همین ترکیه است. بنظر من مخالفین اردوغان آمریکایی‌تر هستند و سر فشار حداکثری همراهی کنند با ترامپ. البته حجم تجارت ما با ترکیه طوری نیست که در یک شب یکی بیاید و قطع کند. اما می‌تواند در روابط ارزی اختلال ایجاد کند.
بخاطر همین بهتر است فعلا اردوغان روی کار بماند تا حداقل زمان ترامپ ما مشکل جدیدی ایجاد نشود. به نظر من در بلند مدت به نفع ماست ترکیه دست اسلامگرا ها نباشد. چون عربستان هم از اسلامگرایی دست کشیده و جمهوری اسلامی تبدیل به تنها گزینه اسلامگراهای جهان می‌شود. متأسفانه اردوغان تبدیل به آلترناتیو تفکر انقلاب اسلامی در بین اهل تسنن شده و اگر او نباشد کار برای ما راحت‌تر می‌شود. در این صورک حتی اسلامگراهای خود ترکیه هم میان سمت ما و تبدیل به اهرم فشار ایران در ترکیه می‌شوند. اما الان زمان خوبی برای این امر نیست.
– موضع گیری علیه اردوغان در واقعیت الان، خاصه بعد داستان سوریه خوب است یا خیر؟
ما باید الان به اردوغان تفهیم کنیم که طرف مقابلت آمریکایی‌ها هستند پس به ما امتیاز بده تا کمکت کنیم و با این کار ارتباط اردوغان با آمریکا را هدف بگیریم. یا حداقل در سوریه امتیاز بگیریم. البته هنوز کار به جایی نرسیده که ما بخواهیم اردوغان را تحت فشار بگذاریم. کار زمانی جدی می‌شود که مثلا یک گروه از ارتش هم با معترضان همراهی کند. البته سابقه کودتای قبلی و قلع و قمع شدن هم وجود دارد. شاید با تجربه سابق افزایش اعتراضات به صورت غیر مسلحانه بهتر باشد.
نکته مهم دیگر این است که با توجه به توافق کردها با جولانی امتیاز گرفتن از ترکیه در سوریه سخت شده است.چون عملا مهم‌ترین تهدید ترکیه رفع شد بخصوص بعد انحلال پ.ک.ک.
مطمئن باشید قدم بعدی اردوغان در صورت افزایش تنش این است که از طرفدارانش بخواهد به خیابان بیایند و تجمع صد هزار نفری برگزار کنند. این روش را ما در کودتای ۲۰۱۶ به او پیشنهاد دادیم که موجب شد کودتا شکست بخورد.
در مورد موضع ما در قبال وقایع اخیر هم به نظرم این خط خبری دنبال شود مناسب است:
اینکه ما داخل ایران این خط را راه بندازیم تا به داخل ترکیه سرایت کند، اینکه بگوییم آمریکا اردوغان را بخاطر مقابله با ایران در سوریه میخواست. حالا که اسد رفت اردوغان هم تاریخ مصرفش تمام شده است. این خط رسانه‌ای موجب تقویت همان راهکاری است که بالاتر عرض کردم.
– گزینه‌های اسلامگراها برای جایگزینی اردوغان کیست؟
یکی از گزینه‌های اسلامگراها بنظرم اربکان است. پسر نجم الدین ازبکان نخست وزیر فقید و ایران دوست ترکیه. اربکان پدر خیلی دوستدار انقلاب بود. بعد نخست وزیر شدن هم اولین سفر خارجی‌اشبه ایران بود. ارتش ترکیه سال ۱۹۹۷ بخاطر اسلامگرا بودن براندازیش کرد.
اربکان پسر ضداسرائیلی و منتقد آمریکا هم هست. فکر کنم همین چند وقت پیش هم انتقاد کرد که پایگاه‌های ناتو اطلاعات راداری موشک‌های ایران موقع حمله به اسرائیل را به صهیونیست‌ها می‌دهند.اما به طور کلی محبوبیتش خیلی کمتر از اردوغان است. ولی بهتر از بقیه گزینه‌ها است.
کارامولاوغلو به جهت مواضعی که دارد از همه بهتر است. ولی محبوبیت خیلی کمی دارد.
امیرمحمد جلیلی؛ پژوهشگر مسائل ترکیه