«روحیه و آرمان انقلابى، بدین معنى است که میل به زندگى راحت و مرفه، جامعه و مسئولان را به سازشکارى و تسلیم در برابر زورگویى قدرتهاى جهانى و غفلت از توطئهى استکبار و بىاعتنایى به پیام جهانى انقلاب نکشاند. آن روزى که خداى نخواسته جمهورى اسلامى، رفاه و آبادى را هدف عمدهى خویش قرار داده و در این راه حاضر به چشمپوشى از آرمانهاى انقلابى و جهانى و فراموشى از پیام جهانى انقلاب شود، روز انحطاط و زوال همهى امیدها خواهد بود؛ و خدا چنین روزى را إن شاء اللّه هرگز نخواهد آورد.» ( امام خامنه ای مدظله العالی:پیام به ملت شریف ایران، در پایان چهلمین روز ارتحال حضرت امام خمینى(ره-1368)
در انتخابات یازدهم ریاست جمهوری اسلامی ایران سه جریان ایدئولوژیکی حاکم است:
1- گفتمان اصلاح طلبی و متعلقاتش
2- گفتمان انقلاب اسلامی
3- گفتمان اختلاط
با توجه به ظرفیت محدود این نوشتار از توضیح مفصل گفتمان اول و دوم صرف نظر نموده و به گفتمان سوم یعنی اختلاط – که خطر اصلی فضای آینده انقلاب محسوب می شود- می پردازیم:
چیستی گفتمان اختلاط
باید توجه داشت هنگامی که یک جریان سیاسی – اجتماعی مبنای اندیشهای و قوت ایدئولوژیکی لازم را نداشته باشد در عرصه های مختلف و در مقابل هجمه های فکری و عقیدتی گوناگون دچار تزلزل و واداده گی خواهد شد.
جریانی که امروز بعضی از کاندیداهای ریاست جمهوری سردمدار آن هستند از ویژگی های فوق برخوردار است به طوری که به وضوح می توان تزلزل مبنایی و فکری آنها را در حوزه های مختلف سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی دریافت. این جریان به شدت خود را مانعه الخلو می داند و در تلاش برای جمع حداکثری عقائد و رویکردهای بعضاً متضاد در سیاست گذاری های کلان کشوری است.
این جریان به هیچ عنوان یک مبنای عملکرد واحد ندارد و در مقاطع مختلف حسب الامر مصلحت سنجی های ماکیاولیستی به شکل و ظاهری خاص بروز می کند. آنجا که نیاز باشد خود را اصول گرا و حامی رسالت های ناب انقلاب اسلامی معرفی می کند و جایی دیگر با مواضع چند پهلو سعی در جلب نظر دشمنان قسم خورده انقلاب کرده و نه تنها برائتی از آنها نمی جوید بلکه گاهی در عمل و نظر به آنها قرابت خاصی پیدا می کند.
ایدهآل های آینده انقلاب از منظر این گفتمان
نتیجه عملکرد این گفتمان ترکیبی از معنویت و اخلاق اسلامی با دستاوردهای تجدد است. ایده آلی که این گروه برای دنیای اسلام و آرمان های انقلاب اسلامی در نظر دارد ایجاد یک ژاپن اسلامی است. این جریان به شدت از مبانی نظری و فلسفی تمدن الحادی غرب و دستاوردهای آن همچون مدرنیته در غفلت یا تغافل به سر می برد و عملاً مدرنیته اسلامی را برای انقلاب اسلامی رقم خواهد زد.
این جریان انقلاب اسلامی را انقلابی فراتر از یک انقلاب ملی می داند که در داخل می خواهد موازنه را به نفع اسلام تغییر دهد ولی این تغییر باید در تعامل با غرب باشد نه در مبارزه با آن! گویا بیانات امام راحل را به فراموشی سپرده اند که می فرمود: تا ظلم هست مبارزه هست و تا مبارزه هست ما هستیم.
اقتصاد و فرهنگ از منظر این گفتمان
این گروه آسیب اصلی انقلاب را محدود به نان و آب مردم میدانند و اصولاً آسیب شناسی آنها حول نظام مفاهیمی است که در غرب مطرح شده است؛ مانند فقدان آزادی به مفهوم لیبرالیسم و مشکلات اقتصادی به مفهوم سرمایه داری آن. شاخصه اندازه گیری فرهنگی در نظام ایده آلی این گروه تعداد روزنامه ها، میزان چاپ کتاب وتعداد صندلی سینما است.
در این مقاله ظرفیت پرداختن به اصول و مبانی گفتمان اصلاح طلبی و انقلابی فراهم نشد و لیکن پرواضح است که در گفتمان اصیل انقلاب اسلامی مقرر نشده است که برای حل مشکل فقر به شرکت های بزرگ التماس کرد و سپس امنیت سرمایه را به معنای غربی آن تأمین کرد تا هم فرهنگ و عزت خود را از دست بدهند و هم مانند یک گدا از پس مانده سود آنها امرار معاش کنند.
مبانی فکری امام و رهبری معظم انقلاب به ما آموخت که اصل مقاومت و عزت در همه ساحت ها باید مقدم قرار گیرد، در اقتصاد، راهبرد اقتصاد مقاومتی و استفاده از همه ظرفیت ها و تبدیل تهدید و تحریم به فرصت را در عملکرد خود داریم و در سیاست خارجی اصل مبارزه و احقاق حقوق مستضعفین و صدور انقلاب را باید مبنای عملکرد خود قرار دهیم.
ملت ایران در سال 84 و 88 نشان داد که با وجود تمام مشکلات می تواند علمدار این گفتمان باشد ملتی که می تواند رقبای خود را بدون پیش شرط پای میز مذاکره بکشاند و حق خود را در امور مهمی چون انرژی هسته ای و… باز پس گیرد چه نیازی به ارتجاع گفتمانی و سازش ذلتمندانه دارد.
جمع بندی
پس از دو دوره سازندگی و اصلاحات و یک دوره چرخش گفتمانی و حرکت در ریل انقلاب امروز ملت ایران در یک آزمایش بزرگ الهی قرار گرفته است؛ آزمایشی که آنها را در یک انتخاب سه وجهی مخیر کرده است:
- گفتمان مرتجع اصلاحات و هم کیشانش
- گفتمان انقلاب
- گفتمان اختلاط
هرکدام از این سه گفتمان میتواند تا سالهای متمادی سرنوشت کشور را تحت تأثیر خود قرار دهد. ولی به نظر نگارنده گفتمان اختلاط حتی بیش از گفتمان فرسوده اصطلاحات می تواند برای آینده انقلاب خطر ساز باشد. چراکه در این هشت سال اخیر چارچوب نظری و عملی اصلاحات و سازندگی شناسایی و مورد نقد و دقت نظر واقع شده است لیکن گفتمان اختلاط که موظف به اسلامیزه کردن مبانی و اهداف اصلاحات و سازندگی است خطر بزرگی را برای آینده انقلاب در پی خواهد داشت، خطری که با تساهل و تسامح در سیاست خارجی و نهادینه کردن لیبرال سرمایه داری در اقتصاد و بسط سکولاریسم پنهان در فرهنگ و عقیده جامعه همراه خواهد بود و مطمئناً همه این موارد با رنگ و لعاب مفاهیم دینی و ظواهر اسلامی به منصه ظهور خواهد رسید.
قسمتی از پیام مقام معظم رهبری مدظله العالی به حجاج بیت الله الحرام:
اسلام ناب محمّدى، اسلام عدل و قسط است؛ اسلام عزت و اسلام حمایت از ضعفا و پابرهنگان و محرومان است؛ اسلام دفاع از حقوق مظلومان و مستضعفان است؛ اسلام جهاد با دشمنان و سازشناپذیرى با زورگویان و فتنهگران است؛ اسلام اخلاق و فضیلت و معنویت است.
بهنام طالبی، کارشناس ارشد فقه و مبانی حقوق