بسم الله
شریان حیات شرق و غرب در دست کشورهای اسلامی است، نفت شریان حیات این‌هاست. اگر ده روز نفت را به روی آن‌ها ببندند خاضع می‌شوند آن‌ها. در عین حالی که این شریان در دست حکومت‌های به اصطلاح اسلامی است، در عین حال تقدیم می‌کنند و التماس هم می‌کنند. این مصیبت نیست؟ برای مسلمین این مصیبت نیست که همه چیزمان را بدهیم به خارجی‌ها و در طَبَق اخلاص بگذاریم و با منت کشیدن از آن‌ها که بپذیرند؟ (امام خمینی (ره)؛ 25 مرداد 1362)
جام زهری دیگر؟ هرگز!
صنعت نفت در اقتصاد ایران، سال‌‌های زیادی است که عمده درآمد ملی کشور را تأمین می‌کند. تحریم‌ها به روشنی ثابت کرد تا زمانی که وابستگی ایران به درآمدهای نفت و گاز وجود دارد، نمی‌تواند کشور را از اثرات مخرب تحریم‌ها دور نگه داشت. وابستگی به درآمد حاصل از فروش نفت خام نه تنها مفید نیست، بلکه وابستگی ایران را به کشورهای دیگر برای واردات محصولات و کالاهای مورد نیاز کشور که می‌تواند از نفت خام فرآوری شود، افزایش می‌دهد. آنچه مسلم است یکی از راه‌های کاهش وابستگی به کشورهای دیگر و بالا بردن درآمد ناخالص ملی، فرآوری نفت در اشکال مختلف است. تلاش در این جهت باعث اشتغال‌زایی، رونق تولید و مانع افزایش سرسام‌آور قیمت کالاهای ضروری خواهد بود. تجارت بین المللی نفت خام و فرآورده‌های نفتی دارای سه تفاوت عمده است که موجب می‌شود تحریم فرآورده‌های نفتی به نسبت تحریم نفت خام بسیار سخت باشد. تنوع مقصد صادرات فراورده ها، خرد بودن محموله‌های فرآوری شده و تعدد خریداران؛ در صادرات نفت خام محموله‌های بزرگ و با حجم بالا صادر می‌شوند و از طرفی تعداد مشتری‌های نفت خام ایران نیز بسیار معدود هستند و همین مسئله موجب می‌شود که رصد و پیگیری و تحریم این محموله‌ها با سهولت بیشتری انجام شود. راهکار موثر برای مقابله با تحریم عبور از خام فروشی است و باید نفت را به جای صادرات به شکل خام، در پتروپالایشگاه‌های داخلی تبدیل به فرآورده کنیم و این فرآورده‌ها را صادر کنیم. این امر منجر به توزیع مویرگی و غیر قابل کنترل محصولات نفتی می‌شود. در شرایط تحریمی پیش‌رو، ایران مهم‌ترین راهکار بلندمدتی که جهت بی‌اثر کردن تحریم‌ها دارد، پالایش و فراوری نفت خام است. با توجه به تشدید تحریم‌های مرتبط با خرید نفت از کشور، ضروری است که بیش از گذشته روی جایگزینی صادرات فرآورده‌های نفتی و محصولات نهایی پتروشیمی به جای صدور نفت خام و گاز طبیعی تمرکز شود. با وجود اینکه فرآوری نفت و گاز ارزش افزوده بسیاری را نصیب اقتصاد کشور می‌کند و نیز تحریم‌های مرتبط را بی اثر می‌سازد، اما سیاست‌های وزارت نفت نشان می‌دهد که توجه بسیار کمی نسبت به این موضوع داشته است. در دوره اخیر نیز این عدم توجه به توسعه زنجیره ارزش افزوده، شدت بیشتری پیدا کرده است. وزارت نفت به دلیل سهولت و سود بالایی که در صنعت بالادستی نفت به معنای استخراج نفت و خام فروشی آن به عنوان انفال کشور وجود دارد، علاقه‌ای به درگیر کردن خود در صنعت پایین‌دستی و فراوری ندارند. همین عامل موجب غفلت دولت وقت از صنایع پایین دست نفت شده است. البته در این روز ها اخبار نگران کننده ای مبنی بر تخته شدن وزارت نفت به گوش میرسد؛ طوری که حتی تلاشی برای فروش نفت خام هم صورت نمیگیرد. وزیر نفت مذاکره با شرق (چین و هند و …) را کسر شأن خود میداند و برای مذاکره با غربی ها هم چراغ سبزی دریافت نمیکند. هرچند زمانی که اروپایی ها چراغ سبز هم نشان دادند، با اخم آمریکا چراغشان را قرمز کردند. رویکرد فعلی وزارت نفت که حتی برای فروش غیر رسمی نفت هم تلاشی نمیکند، به صفر شدن صادرات نفتی ایران منجر خواهد شد. اتفاقی که جمهوری اسلامی را در اوج عزت به ذلت مذاکره و نوشیدن جام زهری دیگر خواهد رساند.