به همت دفتر رسانه بسیج دانشجویی دانشگاه امام صادق علیه السلام (دیدبان) نشست اکران و بررسی فیلم سینمایی “مزارشریف” در روز سه شنبه پنجم آبان ماه با حضور حسن برزیده، کارگردان، منوچهر شاهسواری، تهیه کننده فیلم، محمود سالاری کارشناس سینما و نیز دکتر ابوالفضل ظهره‌وند، سفیر سابق ایران در افغانستان در سالن آیت الله مهدوی کنی دانشگاه امام صادق علیه السلام در فضایی صمیمانه و با استقبال دانشجویان برگزار شد.
ابوالفضل ظهره‌وند: در حادثه مزارشریف قهرمان ما آقای شاهسون نیست. قهرمان اصلی همان شهدای مظلوم بودند و در نهایت مقام معظم رهبری بود که با درایت خود استراتژی دشمن را شناسایی کرد و آن را خنثی نمود.
دکتر ابوالفضل ظهره‌وند، سفیر سابق ایران در افغانستان و مسئول کنسولگری ایران در مزارشریف تا سال 76 به عنوان آغازکننده‌ی برنامه به شرح مسائلی پیرامون شرایط وقت افغانستان و نیز جزئیاتی از حادثه‌ی ترور دیپلمات‌های ایرانی در کنسولگری ایران در مزار شریف پرداخت و با اشاره به بعضی اشکالات تاریخی موجود در فیلم اضافه کرد: «در حادثه مزار شریف قهرمان ما آقای شاهسون نیست، که بگوییم ایشان جلوی جنگ را گرفت، قهرمان اصلی همان شهدای مظلوم بودند و همچنین مقام معظم رهبریمدظله که با درایت خود استراتژی دشمن را شناسایی کرد و آن را خنثی نمود. حتی در شورای امنیت ملی آن زمان، عده‌ی قابل توجهی اعتقاد داشتند که باید در برخورد با طالبان عملیات نظامی انجام شود، اما در نهایت این مقام معظم رهبریمدظله بود که جلو حمله را گرفت. در نقطه مقابل هم آن زمان که جریان سیاسی حاکم بر کشور به دنبال این بود که طالبان را به رسمیت بشناسد، باز رهبری بود که با حراست از خون آن شهیدان و با متذکر شدن اینکه طالبان جریانی نادان و غیرقابل اعتماد است، ایجاد ارتباط با آن‌ها را مشروط به این کرد که این جریان خبیث باید در ابتدا قاتلان را به ما تحویل دهد، که البته این شرط توسط طالبان انجام نشد.»
محمود سالاری: ما در سینما قهرمان نیاز داریم، این قهرمان است که سلحشوری در جامعه ایجاد می کند. از گرامیداشت شهدا باید به دنبال آورده ای برای امروز جامعه باشیم. این فیلم قهرمان ندارد.
جناب آقای سالاری، کارشناس سینما، نظر خود را با ذکر این نکته آغاز کردند که: «از گرامیداشت شهدا باید به دنبال آورده ای برای امروز جامعه باشیم. فیلم هایی که جنبه تاریخی دارند اگر صرف بیان واقعه تاریخی باشند خیلی بی خاصیت می‌شوند.»
ایشان در ادامه با بیان این نکته که اگر در فیلم قهرمان نسازیم و به جوانانی که فیلم را می‌بینند آورده‌ای ندهیم فیلم ابتر است خاطرنشان کردند: «شخصیت در داستان باید یکی از این سه کار را انجام دهد: یا باید ضدیت ایجاد کند یا باید همزاد پنداری ایجاد کند و یا خویشتن پنداری. اگر یکی از این سه را ایجاد نکند ما به عنوان مخاطب هیچ ارتباطی با فیلم نمیتوانیم برقرارکنیم.»
این استاد دانشگاه با بیان اینکه جدی ترین اشکالی که به این فیلم وارد است این است که قهرمان ندارد، گفت: «در فیلم مزار شریف ما یک تعدادی آدم ایرانی می‌بینیم که اصلاً کنش قهرمانی ندارند، بزرگترین حرکت قهرمانی آن‌ها این است که پول را در جورابشان پنهان کنند! روایت تاریخ اگر هیج آورده ای برای امروز ما ندارد چه ضرورتی دارد که میلیارد ها تومان هزینه کنیم و فیلم سینمایی بسازیم. ما در سینما قهرمان نیاز داریم، این قهرمان است که سلحشوری در جامعه ایجاد می کند، صرف روایت تاریخ فایده‌ای ندارد. چرا وقتی نمیتوانیم قهرمان بسازیم فیلم داستانی می سازیم؟! ما نمیتوانیم هیج همزاد پنداری خاصی نه با آقای شاهسون داشته باشیم و نه با دیپلمات های شهید شده. مظلومیت شهدا را وقتی می‌فهمیم که بتوانیم همزاد پنداری یا خویشتن پنداری کنیم»
این منتقد حوزه سینما و رسانه با تقدیر از توانمندی های بسیار فیلم مزار شریف در ساخت، ضعف اصلی آن را در فیلمنامه دانست و گفت:« فیلمنامه از جایی به بعد دیگر کشش لازم را ندارد و به سمت نزدیک شدن به سینمای بدنه هند می رود. از آن جا که آقای شاهسون برای مأمور اطلاعاتی گریه می‌کند و کلمات غریب و بی کفن و … را می‌گوید، از آن جا به بعد قصه تمام شده است و فیلم دیگر نوعی احساس بازی است.»
ایشان در آخر با انتقاد از دیالوگ کلیدی فیلم که “هیج جنگی برای هیج مردمی خوب نیست” بود، خاطر نشان کردن که: «این شعار در کشوری مثل ایران گفته می‌شود که از همه طرف در حال تهدید به جنگ است و به جای اینکه روحیه‌ی سلحشوری را بالا ببریم شعار ضد جنگ می‌دهیم. البته دوستان می‌گویند که دفاع با جنگ فرق دارد، اما بسیاری از فرمایشات امروز کارگردان، باید تبدیل به دیالوگ‌هایی می‌شد در فیلم. روح حماسی را در یک جامعه حفظ کردن فرق می کند با اینکه هی بگوییم می خواهیم جنگ کنیم. روح حماسی با کنش قهرمانانه است.»
حسن برزیده: ما سعی کردیم مظلومیت ملت ایران را با توجه به مظلومیت این شهدا نشان دهیم.
آقای حسن برزیده کارگردان فیلم مزار شریف هدف خود را از ساخت این فیلم بیان مظلومیت این شهدا دانست و گفت :«ما سعی کردیم مظلومیت ملت ایران را با توجه به مظلومیت این شهدا نشان دهیم. به گونه ای که یک ملت جانش را می‌سپارند به عده‌ای از مسئولین دیپلماسی که اتفاقاً دیپلماسی را نمی فهمند، نمی فهمند که وقتی یک آدم شهید می شود، این شهادت برای آن فرد افتخار است و از آن شهید باید تقدیر کرد اما اتفاقاً اگر علت این اتفاق غلط باشد، برای تصمیم گیری که سبب آن است افتخار نیست.»
ایشان با شاره به اینکه یکی از مسئولان ارشد دستگاه دیپلماسی آن زمان گفته بود که دیپلماسی هم مثل جنگ است، همانطور که بچه های ما در جنگ شهید می شوند، یک جایی هم لازم است دیپلمات ها شهید شوند و ما گوشت را دادیم دست گربه، گفت:«آن زمان یک سری آدم به یک سری مسئول اعتماد کردند و ماندند در مزار شریف و شهید شدند، و واقعاً جای سوال دارد که واقعاً چه چیزی عاید ما شد؟»
اما نکاتی که پیرامون خود فیلم مطرح شد باعث شد که ایشان با غیر علمی دانستن روش بعضی منتقدین که فیلم را محدود به ساختاری خاص می‌کنند، گفت:« می‌گویند فیلم باید قهرمان داشته باشد! در صورتی که به نظر من هر فیلمی لزوماً نیازمند قهرمان نیست. این فیلم اصلاً به دنبال نشان دادن قهرمانی شاهسون نیست، این فیلم به دنبال نشان دادن مظلومیت آن شهداست. فیلم مستند بود و ما نمی خواستیم دخل و تصرفی در آن بکنیم، والا ما همه مواردی که بتواند فیلم را جذاب تر کند، را بلد بودیم»
حسن برزیده با اشاره به اینکه این فیلم در 8 مورد کاندیدا شده و در بعضی موارد مثل جلوه های بصری حتماً باید جایزه می‌گرفت، گفت:«عده ای تهمت می‌زنند که حسن برزیده فیلم سفارشی ساخته، این حرف ها خیلی آزار دهنده است. عده ای می گویند نمی ساختی تا این موضوع می ماند، من می‌گویم از این موضوع 17 سال گذشته و هیج کس به جز یک مستند که آقای جعفریان ساختند به آن نپرداخته. بعد مارا متهم می کنند که شما فیلم سفارشی ساخته اید. این رفتارها باعث می شود که من را هل بدهند به سمت اینکه بروم و فیلم های عوامانه بسازم و کاری هم به کسی نداشته باشم. امیدوارم که دوستانمان ما را به این سمت سوق ندهند. روشنفکران و آدم هایی که دل خوشی از ما ندارند که جای خود دارند!»
این کارگردان سینما در آخر با اشاره به شعار فیلم و دیالوگ کلیدی آن گفت:«من واقعاً اعتقاد دارم که هیچ جنگی واقعاً به نفع هیج ملتی نیست اما دفاع وظیفه همه است! این را من از ائمه یاد گرفته‌ام، هیچ کدام از ائمه در جنگ پیش قدم نبوده اند.»
منوچهر شاهسواری: در حوزه سینما دستگاه ها و افراد اصالت را به مسائل سیاسی وامنیتی و اقتصادی می دهند، درحالی که باید اصالت را به فرهنگ بدهیم.
آقای منوچهر شاهسواری، تهیه کننده فیلم مزار شریف با بیان نیاز سینمای کشور بر گفتگو پیرامون بعضی مسائل مبنایی و حل کردن آن‌ها گفت:«در مبانی نظری نیازمند یک پالایش عمیق هستیم تا نگاه امروز به ذات و مفهوم سینما را پیدا کنیم. من جزو معتقدین به این هستم که سینمای ما در دوران جهوری اسلامی یک پدیده‌ی کاملاً تأسیسی است. یعنی سینمای انقلاب بعد از انقلاب تنها پدیده‌ای بود که شعارهای انقلاب در آن متجلی شده بود. اینکه آیا ما دراین شرایط ، فیلم قهرمان باید بسازیم، یا فیلم اجتماعی؟ نسبت ما با سینمای دنیا کجاست؟ عمق استراتژیک فرهنگیمان کجاست؟ تفاوت جامعه ما و جامعه آمریکا چیست؟ سوال هایی است که باید برای آن جواب پیدا کنیم. در فرهنگ فیلم سازی آمریکایی، ذات قهرمان حرکت است و ذات حرکت او در نسبت اعتراضی اوست با نظام حاکم بر شرایط. آیا ما باید همین نگاه را الگو قرار دهیم یا اینکه قهرمان سازی را از فرهنگ و متون خودمان استخراج کنیم؟ اشکال ما این است که به شدت به آمریکا حمله می‌کنیم و در عین حال متقاضی شیوه‌های فرهنگی آن هستیم!»
وی در آخر با بیان بععضی مشکلات موجود بر سر راه تولید این فیلم گفت:« متأسفانه در حوزه سینما و مخصوصاً در ساخت این فیلم دستگاه ها و افراد اصالت را به مسائل سیاسی وامنیتی و اقتصادی می دهند، درحالی که باید اصالت را به فرهنگ بدهیم.»
در انتهای مراسم مسئول واحد فرهنگی بسیج دانشجویی دانشگاه امام صادق علیه السلام با اشاره به وظیفه جنبش دانشجویی در رصد فضای فرهنگی و رسانه‌ای کشور و حفظ روحیه نقادی و مطالبه گری در این حوزه، از عوامل فیلم، به خاطر پذیرفتن دعوت دانشجویان تقدیر کرد. هم