نشست نقد و بررسی برنامه محفل با محوریت سوال «چگونه فرم و محتوا در برنامه تلوزیونی محفل درست کنار هم قرار گرفتند؟» به میزبانی دفتر تلوزیون واحد فرهنگی بسیج امام صادق (ع) با حضور محمدحسین هاشمی گلپایگانی تهیه‌کننده برنامه محفل، دکتر مرتضی روحانی تهیه‌کننده برنامه سوره و دکتر اسماعیل نوده فراهانی پژوهشگر حوزه جامعه‌شناسی برگزار شد.در آغاز نشست دکتر مرتضی روحانی در پاسخ به سوال دبیر جلسه پیرامون سختی‌ها و چالش‌های تهیه و تولید یک برنامه دینی و مخصوصاً قرآنی در بستر تلوزیون و اینکه محفل جای خالی چه چیزی را توانست پر بکند گفت: اولین چیزی که باید معلوم کنیم این است که «محفل» تحت عنوان کدام یک از قالب‌های برنامه‌های تلوزیونی جای می‌گیرد؟ سرگرمی؟ آموزش؟ یا انواع دیگر؟ به نظر من محفل ترکیبی از برنامه سرگرمی-آموزشی بود که مخاطبان هم سرگرم می‌شدند و هم ناخواسته می‌آموختند.
او به ساده و صمیمی بودن برنامه اشاره کرد و حال خوب مخاطب با دیدن برنامه را از عوامل موفقیت برنامه شمرد.تهیه کننده برنامه سوره برنامه محفل را برنامه‌ای موفق به شمار آورد و دلایل این موضوع را برشمرد:
۱- دیده شدن اولین معیاری است که می‌توان یک محتوای رسانه‌ای را با آن سنجید و برنامه محفل از اولین معیار و شاید سخت‌ترین و مهم‌ترین معیار سربلند بیرون آمده است و برنامه‌ای است که مخاطب پیدا کرده و دیده شده.
۲– این برنامه علاوه بر دیده شدن، یک امتیاز و مزیت دیگری دارد که راجع به آن صحبت می‌شود؛ گفت‌وگو می‌شود و می‌توان در مورد آن اندیشید. مثلاً شاید همه ما اخبار را ببینیم اما راجع به آن صحبت خاصی نمی‌کنیم. اخباری خوب است که بعد از تماشا راجع به آن حرف و حدیث پیش بیاید! از دیدگاه دکتر روحانی همچنین یکی دیگر از مزیت‌های برنامه محفل، عدم خستگی مخاطب بود. کسی که فوتبال را پیگیری می‌کند نیاز نیست انرژی خاصی را به آن اختصاص دهد. برنامه محفل هم همینطور بود. ریتم خوبی داشت و مخاطب را خسته نمی‌کرد.عضو شورای سردبیری مجله ترجمان پیرو سؤال سختی‌ها و چالش‌های تولید برنامه دینی اشاره کرد که یکی از کارکرد‌های رسانه، عمومی‌سازی و تسهیل مفاهیم سخت و دینی و متعالی برای مخاطب به صورت شیرین و جذاب است که برنامه محفل این کارکرد را به خوبی برای خود حفظ کرده است. به عقیده وی این برنامه موجب شکل‌گیری موجی از اقبال به کلاس‌های قرائت و حفظ قرآن در سطح جامعه خواهد شد.همچنین او افزود یکی دیگر از کارکرد‌های رسانه، پاسخ به مخاطب خاص خود است. یک رسانه هم باید از طرفی برای عوام مردم مفاهیم را آسان‌سازی کند و هم باید برای مخاطبین خاص خود جذابیت داشته باشد و آنها را نیز با خود همراه کند که محفل در این زمینه نیز عملکرد موفقی داشته است. اصلا برگزاری نشست‌هایی همچون این جلسه برای بررسی علل موفقیت و دیده شدن برنامه محفل از یک پیش فرضی می‌آید که انتظار نداشتیم این برنامه دیده شود.از دیدگاه دکتر روحانی، مهم‌ترین و بزرگ‌ترین چالش برنامه دینی ساختن، حرفِ درستِ غیرکلیشه‌ای زدن است.او همچنین اضافه کرد انقطاع بین مفاهیم و اتفاقات دینی و زندگی امروزه مردم از سختی‌ها و چالش‌های برنامه دینی است. یکی از نقاط قوت برنامه همین ارتباط آن با زندگی روزمره مردم و ارتباط برقرار کردن بین آن مفاهیم ذهنی با واقعیت عینی جامعه است. این حس همزاد پنداری از عوامل موفقیت برنامه به شمار می‌آید.تهیه کننده برنامه چراغ مطالعه دو شگردِ «تاریخ مند کردن برنامه و محتوا» به اضافه «ارتباط با زندگی روزمره مردم» را برای ساخت برنامه دینی موفق لازم دانست.
در ادامه جلسه دکتر فراهانی صحبت‌های خود را با این مقدمه آغاز کرد که جامعه منتظر بود که صدایی از جبهه انقلاب و اسلام بشنود برای همین از برنامه محفل استقبال کرد. او عواملی که باعث شد جامعه خواهان شنیدن این صدا باشد را عواملی همچون ارتباط قرآن با انقلاب و جمهوری‌اسلامی(تفسیر نوشتن تمام سران انقلاب در سال‌های منتهی به انقلاب)، حضور و رفت‌و‌آمد قاریان بین‌المللی به کشور در دهه هفتاد و هشتاد و رونق مراسمات محفل انس با قرآن و جلسات قرآن خوانی دانست. حالا اما حدود ۲۵ سال است که کشور دچار رکود در تولیدات و فعالیت‌های قرآنی شده است. سیاست‌گذاران نیز که ذیل عنوان شورای عالی قرآن شناخته می‌شوند نیز روز به روز ناکارآمد‌تر می‌شوند.
او در بخشی از سخنانش گفت: رویکرد بخش‌های فرهنگی ما به قرآن نیز خوب نبوده و نهایتا در حد آموزش و یا برگزاری مسابقات قرآنی بوده و نتوانسته است آن ارتباط عام و گسترده را با جامعه برقرار کند.عضو مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی بعد از ذکر عواملی که باعث دیده شدن برنامه محفل شده است، به کارکرد‌ها و آثار این برنامه اشاره کرد:
۱– معنابخشی در سطح خرد و جزئی برای مردم
۲- معنابخشی در سطح کلان مثل وحدت و مقاومت
۳- پر کردن خلأ مراسمات باشکوه قرآنی در ماه رمضان
۴- ظرفیت تولیدات و شخصیت‌های قرآنی مثل حامد شاکرنژاد، یا اسماء الحسنی فارسی
۵- همراهی هنر و معنا و موسیقی باهم۶- بازگشت به مردم
در ادامه آقای هاشمی گلپایگانی به عنوان تهیه‌کننده برنامه ضمن تشکر از دکتر روحانی و دکتر فراهانی برای بررسی آثار برنامه محفل، خودش چند مورد از آثار این برنامه را ذکر کرد:
در ادامه آقای هاشمی گلپایگانی به عنوان تهیه‌کننده برنامه ضمن تشکر از دکتر روحانی و دکتر فراهانی برای بررسی آثار برنامه محفل، خودش چند مورد از آثار این برنامه را ذکر کرد:
۱– ایجاد ارتباط حسنه بین شیعه و سنی به صورت واقعی و نه به صورت شعاری با توجه به حضور یک داور اهل تسنن
۲– شکل‌گیری ارتباط خوب بین ملت‌ها باتوجه به عراقی‌بودن یکی از داور‌ها
۳- دست گذاشتن محفل روی یکی از دو عامل مشترک بین مسلمانان(حتی وهابیت و شیعه) یعنی قرآن
۴- جذب مخاطب‌های غیردینی با معجزه قرآنآقای هاشمی گلپایگانی با اشاره به تلاش برنامه سازان برای ذائقه سازی، گفت محفل توانست قرآن را در دل مخاطبین خود جای دهد. همچنین او بیان کرد: نیت گروه سازنده خوب کردن حال مردم بود و نه آموزش دادن مفاهیم سنگین قرآنی. همچنین عملی و کاربردی نشان دادن قرآن و مفاهیم آن نیز به نظرم یکی از نقاط قوت برنامه بود.
