صنعت خودرسازی در ایران از ابتدا تا کنون با چالش‌های فراوانی روبرو بوده‌است و به همین دلیل پژوهشگران و تحلیلگران درمانهای گوناگونی برای این صنعت تجویز کرده‌اند .بعضی مشکل اصلی را در دولتی بودن این صنعت می‌دانستند، بعضی دیگر مشکل را مربوط در انحصار دانسته، برخی گفته‌اند صنعت خودرو ی ایران از مشکلات اقتصاد کلان کشور رنج میبرد و … .
با این همه عزم جدی دربین مسئولین شکل گرفته‌است، تا دولت را بطور کامل از این صنعت خارج کنند و تصدی‌گری آن را به بخش خصوصی واگذار کنند . واگذاری سهام دولت به بخش خصوصی از سالهای پیش شروع شده بود، اما اخیراً با موافقت سران قوا ، وزیر صمت اعلام کرده‌است که تا پایان سال 99 دولت سهام باقیمانده را به بخش خصوصی واگذار خواهدکرد .
حال سوأل اصلی که وجود دارد این است که آیا واگذاری سهام دو خودرو ساز مخصوصا ایران‌خودرو به بخش خصوصی و حذف دولت از این صنعت به درستی انجام می‌شود یا نه ؟
ما در خصوصی‌سازی در کشور تجربه‌های ناگواری داشته‌ایم که قصد نداریم بار دیگر آنها تکرار شوند . وزیر صمت اعلام کرده است که اصلی‌ترین گزینه برای این کار قطعه‌سازان هستند .
اگر این اتفاق بیافتد ایران اولین کشوری خواهد بود که در آن قطعه‌ساز، خودروساز نیز شده است، با این تفاوت که در کشور‌های دیگر چندین خودروساز در بازار با هم رقابت می‌کنند و سهم هر کدام از آنها اکثرا کمتر از 20 درصد است، ولی در ایران بازیگردانان اصلی این بازار فقط دو شرکت هستند به گونه‌ای که سهم ایران‌خودرو و سایپا از بازار خودرو کشور 90 درصد است و این درحالی است که با یکدیگر رقابتی هم ندارند و عملا بازار را با یکدیگر تقسیم کرده‌اند.
بحث دیگر این است که عملکرد قطعه‌سازان نشان می‌دهد که آنها تمایل چندانی به داخلی‌سازی، تحقیق‌و توسعه ندارند و واردات را به تولید ترجیح می‌دهند. مثلا در سال 97 ایران‌خودرو برای مدتی تحویل محصولات خود را به متقاضیان متوقف کرد به این دلیل که خودروها کامل نبودند چون قطعه‌ساز آنها را وارد می‌کرده‌است.
انتنظار میرفته‌است که قطعه‌ساز با وجود این که سالها از تولید بعضی از محصولات می‌گذشت به این مسئله که باید قطعات آن را خودش می‌ساخت توجه کند .
امیدوار بودن به بهبود یافتن وضع صنعت خودرو با خصوصی‌سازی آن هم به این روش خوش خیالی‌ای بیش نیست و اگر این اتفاق رخ دهد دیری نمی‌پاید که دولت بار دیگر خودش شروع به تولید خودرو خواهدکرد. به این دلیل که انحصارگر بخش‌خصوصی، که اولاً رقیب جدی که با او بر سر سهم از بازار رقابت کند ندارد و ثانیا قطعات را خودش تولید می‌کند و می تواند به رقیب جدید که قطعه می‌خواهد قطعه ندهد، دلیلی برای سروسامان دادن به وضع آشفته‌ی این صنعت که خودش یکه‌تاز آن است و می‌تواند در این آشفتگی سود خود را حداکثر کند نمی‌بیند .
محمد علی طیرانی 23 /12/1398
matayerani@gmail.com
