این روز ها شاید دغدغه ی بسیاری از مردم به ویژه جوانان فراهم نمودن مسکن برای گذران زندگی میباشد. افزایش قیمت مسکن در سال های اخیر و به ویژه در سه سال گذشته زندگی و معیشت مردم را در مضیقه قرار داده است. رشد تصاعدی قیمت مسکن علاوه بر فشار زیاد بر قشر متوسط جامعه سبب مهاجرت اجباری مردم به مناطق حاشیه ای شهر های بزرگ شده است.
مقوله مسکن تا آنجا اهمیت دارد که رهبر انقلاب در دیدار رمضانی با کارگزاران نظام بیانات نسبتاً مفصلی را ایراد کردند. ایشان در سخنانی در این زمینه فرمودند: «یک مطلب هم مسئله‌ی مسکن‌سازی است؛ اصلاً رشته‌ی مسکن از جمله رشته‌های کارآفرین در کشور است. یکی از غفلتهایی که در این چند سال شد، این بود که به مسکن پرداخته نشد؛ خود تولیدِ مسکن صنایع زیادی را به کار می‌اندازد؛ خود تولید مسکن صنایع زیادی را به خدمت میگیرد و به کار می‌اندازد؛ یعنی کارآفرین است، تولیدآفرین است و خودش تولید [را رونق میدهد]».
اما از دلایل اهتمام ویژه رهبر انقلاب به مسئله مسکن را میتوان مواردی همچون وابستگی پایین به واردات و تاثیرپذیری اندک از تحریم ها ، اشتغالزایی به وسیله رونق مسکن در پهنه کشور ، سهم قابل‌توجه سرپرستان خانواده ها در اشتغال ناشی از تولید مسکن ، ظرفیت بالای اشتغالزایی در تولید مسکن ، امین مسکن به عنوان نیاز اساسی خانواده ها و محافظت از خانواده‌ها در برابر بلایای طبیعی با احداث و بهسازی مسکن در بافت فرسوده روستایی و شهری دانست.
به گفته کارشناسان ، مسکن موتور محرک و پیشران اقتصاد کشود به ویژه در شرایط تحریم است که در حقیقت مفهوم اقتصاد مقاومتی را معنا میکند. تجربه نشان داد که در اوج فشار تحریمی امریکا در سال های 90 تا 92 این تولید انبوه مسکن بود که اشتغال زایی فراوان باعث شکست سلاح تحریمی امریکا شد.
اما چرا قیمت مسکن این چنین اوج گرفت و برخی از مردم را در حسرت خانه ای برای زندگی قرار داد؟
یکی از دلایل افزایش قیمت مسکن کمبود تولید و عرضه مسکن نسبت به تقاضای موجود میباشد. در سال های اخیر میزان تولید مسکن در کشور با نیاز موجود فاصله بسیاری دارد. آمار تعداد پروانه های ساختمانی صادر شده توسط شهرداری ها نشان می دهد بیشترین تولید مسکن که در سال 89 صورت گرفت 824 هزار واحد بوده است. در چهار سال اخیر هم صنعت ساختمان با رکود بسیار سنگینی مواجه بوده است تا حدی که مطابق آمار تعداد پروانه های ساختمانی صادر شده توسط شهرداری ها 50 درصدسبت به چهار سال قبل از آن افت داشته است. امروزه کشور به تولید سالیانه حدود یک میلیون مسکن نیازمند است که از این تعداد تنها در حدود 350 هزار واحد مسکونی در حال حاضر تولید میشود. طبیعی است که با این آمار و ارقام در بازار عرضه و تقاضا قیمت مسکن رو به افزایش رود.
دیگر علت مهم افزایش قیمت مسکن هجوم تقاضاهای سرمایه ای و سوداگرانه به این بازار میباشد. متأسفانه در بازار مسکن از حالت بازار مصرفی به حالت بازار سرمایه ای گذار کرده است و انبوه خانه های خالی از سکنه دلیلی بر سرمایه ای شدن این بازار است. این در حالی است که اگر این سرمایه به بخش تولیدی کشور سرازیر میشد، نه تنها نقش مخرب در اقتصاد نداشت، بلکه سبب رشد اقتصاد و اشتغالزایی نیز میشد.
کنترل قیمت مسکن با استفاده از ابزار های نظارتی در بیشتر کشور های جهان از طریق مجلس پیگیری میشود. حال سوال اینجاست که چرا مجلس شورای اسلامی با گذشت این همه سال از پیروزی انقلاب هنوز نتوانسته است تا یک طرح جامع نظارتی در رابطه با کنترل بازار مسکن ارائه دهد؟ باید پرسید که چرا طرح مالیات بر عایدی سرمایه موسوم به (CGT) هنوز به نتیجه نرسیده است؟ طرحی که میتواند با اخذ مالیات از صاحبان خانه های خالی که به دلیل بدون ریسک بودن این بازار به خرید اضافه بر نیاز خود نموده اند، قیمت مسکن را تا حدود زیادی کاهش دهد. مجلس حتی میتواند طرح « هر فرد یک خانه و یک ماشین » را به تصویب برساند که بر اساس آن هر فرد حق این را دارد که فقط یک خانه و یک ماشین داشته باشد. این طرح نیز میتواند تا حدود زیادی جلوی سرمایه ای شدن بازار مسکن را بگیرد.
دولت نیز بر طبق اصل 31 قانون اساسی که در آن موظف است با رعایت اولویت برای نیازمندان ( روستا نشینان و کارگران) زمینه اجرای این اصل را فراهم نماید. دولت میتواند با رونق صنعت مسکن به اشتغال زایی نیز کمک فروانی نماید. چرا که 134 رشته موجود در ارتباط با مسکن وجود دارد رونق مسکن سبب رونق صنایع دیگری در کشور مشود.همچنین به ازای ساخت هر 100 متر مربع مسکن تعداد 5/2 شغل به صورت مستقیم و غیر مستقیم تولید میشود.
گفتیم که یکی از دلایل افزایش قیمت مسکن عدم همخوانی بازار عرضه و تقاضاست. کمبود مسکن در برابر خانوار های موجود ، تقاضاهای جدید بازار مسکن مانند تقاضای مسکن توسط زوج های جوان ، نوسازی و بهسازی واحدهای مسکونی موجود در بافت های فرسوده شهری و روستایی و ذخیره طبیعی مسکن، دلایلی برای تولید انبوه مسکن میباشد. دولت وظیفه داشت تا به میزان مورد نیاز کشور تولید مسکن را ادامه دهد اما از سال 93 میزان پروانه های صادر شده برای تولید مسکن از 824 هزار فقره به 400 هزار فقره کاهش یافت این روند تا سال 96 ادامه داشت که میزان آن به 436 هزار پرونده رسید. اما خوشبختانه این روند نزولی در سال اخیر روند صعودی گرفته است.
دولت میتوانست بزرگترین طرح عمرانی کشور یا همان مسکن مهر را در راستای رفاه عمومی مردم ادامه دهد. ممکن است دولت ایراداتی را نسبت به مسکن مهر وارد بداند اما کلیت طرح برای بهبود بازار مسکن بسیار مؤثر واقع میشد. رهبر انقلاب در دیداری با اعضای هیئت دولت در تاریخ 05/60/1393 فرمودند: اگر احتمالا با اصل طرح مسکن مهر و یا نحوه تزریق اعتبارهای بانکی به آن مخالفتی وجود دارد، اما این را هم بدانیم که اکنون چند میلیون نفر چشم انتظار تکمیل مسکن مهر هستند و باید این کار بطور جدی پیگیری شود و به اتمام برسد. دولت باید پاسخگوی ملت در زمینه تأمین مسکن باشد که چرا با مزخرف و پوپولیستی خواندن این طرح مانع خانه دار شدن جمعیت کثیری در کشور شد.
آنچه مشخص است آن است درد مسکن قابل درمان و داروی آن نیز استفاده دولت و مجلس از ابزار های نظارتی قوی و استفاده از سیاست های صحیح ساخت مسکن میباشد. امید است که با استفاده از این ابزار ها سودای سرد مسکن به خاطره ای شیرین برای مردم تبدیل شود.
یادداشتی از معتمدی /