نشست «مسئله حجاب، راهی که باید برویم» با حضور حجت‌الاسلام و المسلمین سوزنچی به همت واحد فرهنگی بسیج دانشجویی دانشگاه امام صادق(ع) برگزار شد.
سوزنچی:
برخورد خشن با پدیده بد حجابی برای نظام مضر است / لزوم تکیه بر رسانه و تبلیغات
عضو هیئت‌علمی دانشگاه باقرالعلوم (ع) گفت: برخورد خشن با بی حجاب‌ها شاید در کوتاه مدت جواب بدهد، اما هربار که برخورد خشن رخ می‌دهد مقداری از اعتبار نظام کم می‌کند و در مجموع برای نظام مضر هست.
به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، حجت الاسلام سوزنچی، عضو هیئت‌علمی دانشگاه باقرالعلوم (ع) در نشستی که به مناسبت روز ملی عفاف و حجاب از سوی دفتر فرهنگ عمومی واحد فرهنگی بسیج دانشجویی دانشگاه امام صادق (ع) برگزار شد، گفت: راهکار مقابله با نافرمانی مدنی و آسیب‌های اجتماعی در مسئله بی حجاب تکیه بر رسانه و تبلیغات است.
وی افزود:: اگر ما هزار سال قبل زندگی می‌کردیم، واقعاً این‌قدر حجاب مسئله مهمی نبود؛ چراکه بی‌حجابی جزو گناهان صغیره است؛ اما اکنون اوضاع فرق کرده و نباید مسئله حجاب را با صرف‌نظر از زمان و مکان ببینیم. یعنی فقط ارزش نفسی آن را بسنجیم نه ارزشی که در موقعیت پیدا می‌کند. برای مثال استعمال توتون و تنباکو به‌خودی‌خود مباح یا مکروه است، اما در زمان میرزای شیرازی شرایط به نحوی رقم می‌خورد که این عمل به‌حکم محاربه با امام زمان عجل‌الله فرجه تبدیل می‌شود و در زمره منکرترین اعمال قرار می‌گیرد.
وی انجام هر عملی در قبال مسئله حجاب را در گرو توجه به تغییر ملاحظات زمانی و مکانی حجاب دانست و سه علت این تغییر موقعیت را این‌گونه برشمرد: اولین مورد این است که تمدن مدرن با بحث انقلاب جنسی و تحولاتی که در شصت هفتاد سال اخیر رخداده، به‌شدت به سمت برهنگی می‌رود و درنتیجه این حرکت، خود حجاب و پوشش می‌شود مسئله. باید بدانیم که مسئله حجاب را ما در انقلاب و نظام مطرح نکردیم بلکه حجاب از ۵۰ سال قبل از وقوع انقلاب به‌عنوان یک مسئله سیاسی و اجتماعی مطرح شد؛ یعنی اول مبارزه با حجاب در این کشور مطرح شد که حجاب را مسأله کرد.
این استاد حوزه و دانشگاه مورد دیگر را تصویری شدن جهان عنوان کرد و افزود: هایدگر مقاله‌ای دارد با عنوان عصر تصویر جهان. من خیلی ساده اگر بخواهم بیانش کنم این است که در دوره مدرن یا حداقل صدسال اخیر ما با خود جهان مواجه نمی‌شویم؛ بلکه با تصویری که از جهان برایمان می‌سازند مواجه هستیم. در عصر تصویر جهان، نماد‌های تصویری مهم‌ترین کار را می‌کنند. در نتیجه یک خانم اگر باحجاب یا بی‌حجاب ظاهر شود، داد می‌زند که من چه دینی دارم. برای مثال مجله تایمز اگر بخواهد خبری درباره مسلمانان کار کند، کافی است عکسی را استفاده کند که در آن یک زن باحجاب باشد. این موجب می‌شود حجاب از یک امر فرعی به یک امر اصلی در خصوص جایگاه دینداری شخص تغییر موقعیت دهد. علت سوم نیز وقوع موج فمینیسم است که در آن هر مسئله‌ای که به زنان ربط پیدا کند، مهم تلقی می‌شود.
سوزنچی به دو برنامه مهم دشمن در زمینه حجاب اشاره کرد و گفت: یکی همان بعد حیا و عفاف و اهمیت آن در دنیداری است که دشمن وقتی می‌خواهد با دین ما مقابله کند روی آن سرمایه‌گذاری می‌کند. در اهمیت ماسله حیا در اسلام همین بس که در حدیثی در کتاب شریف کافی می‌بینیم که حیا در عرض عقل و ایمان عنوان شده. یعنی حیا در کنار عقل و ایمان یک عنصر محوری دینداری است. از سوی دیگر تمدنی داریم که بنایش را بر برهنگی گذاشته و لازمه این برهنگی، بی‌عفتی است. خب اینجا یک تقابل ایجاد می‌شود. تقابلی که ۲۰۰ یا ۳۰۰ سال قبل وجود نداشته، اما الان به این شکل درآمده.
وی اظهار داشت: عفاف و حیا تنها جنبه مسئله حجاب نیست و جنبه دیگر که دشمن روی آن کار می‌کند بحث هویتی است. یعنی حجاب نماد مسلمانی است. با توضیحات فوق معلوم می‌شود که این نماد به‌واسطه انقلاب ایجاد نشده بلکه از گذشته وجود داشته و در این عصر پررنگ شده است. برای همین است که رضاخان سعی داشت حجاب را ممنوع کند یا در فرانسه ممنوعیت برای خود حجاب و روسری است، اما مثلاً اگر شخصی با کلاه موهایش را بپوشاند، با او کاری ندارند.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه باقرالعلوم علیه‌السلام با اشاره بر اشتباه راهبردی جمهوری اسلامی در سیاست‌گذاری‌های مربوط به حجاب که بین برنامه‌های دشمن در قبال خود حجاب و نحوه عملکرد فضای عمومی جامعه، تفکیک نمی‌کنند گفت: آقای محمدرضا جلایی‌پور تحلیل جالبی نوشته درباره اینکه چرا فراخوان ۲۱ تیرِ پهلوی‌گرایان نگرفت؟ در جریان هستید که ضدانقلاب برای روز ۲۱ تیر، که روز حجاب و عفاف نام گرفته است، کمپینی علیه حجاب برنامه‌ریزی کرد با عنوان «حجاب، بی‌حجاب»، اما برخلاف انتظار خودشان حتی بدحجاب‌ها هم با آن‌ها همراهی نکردند. چرا؟ او در آن یادداشت بخوبی شرح می‌دهند که، چون نخواستن حجاب با براندازی مساوی نیست؛ و اغلب همان افرادی که تمایلی به حجاب ندارند وقتی می‌بینند اقدامشان کاملا رنگ و بوی براندازی گرفت با موج دشمن همراهی نمی‌کنند. این برای ما (دغدغه‌مندان مسئله حجاب) و کاری که باید بکنیم پیام دارد.
وی با بیان اینکه مقاومت مدنی و برخورد نرم در بلندمدت می‌تواند به‌عنوان یک راهبرد مؤثر در بی‌حجاب کردن جامعه ما عمل کند، گفت: جریانات ضدانقلاب از تعبیری استفاده می‌کنند با عنوان نافرمانی مدنی که به معنی مقاومت بدون خشونت است. اما امثال علی‌نژاد و کسان دیگری که علیه حجاب کار می‌کنند، وقتی ادبیات نافرمانی مدنی را به کار می‌برند، دغدغه و خواست اصلی‌شان نافرمانی خشن هست. چراکه آن‌ها دشمن ما هستند و میل براندازی دارند و براندازی هم یکی کار خشن است. به همین دلیل خیلی سریع این مقاومت مدنی را به جریان خشونت منتهی می‌کنند و عملا مقاومت مدنی زمین می‌خورد.
وی افزود: البته متاسفانه از جمله نهاد‌های تصمیم‌گیر در مسئله حجاب، نهاد‌های امنیتی هستند که آن‌ها نیز از اینکه این مقاومت مدنی به سمت خشن شدن برود استقبال می‌کنند. این نهاد‌ها هم بدشان نمی‌آید که این گونه اقدامات برود در فاز خشن براندازی، چون در آن صورت فضای عمومی جامعه هم با حذفشان همراهی می‌کند. ولی باید توجه داشت که شاید در کوتاه مدت این نوع مواجهه جواب بدهد، اما هربار که برخورد خشن رخ می‌دهد مقداری از اعتبار نظام کم می‌کند و در مجموع برای نظام مضر هست.
سوزنچی بحث را با بیان اینکه برای رسیدن به راهکار در خصوص اینکه حکومت چگونه در این مساله وارد شود باید ابتدا تکلیف خود را با چهار مسئله روشن کنیم دنبال کرد و افزود: مسئله اول این است که ما چه فهمی از حاکمیت و حکمرانی داریم؟ آیا همه، ولی فقیه هستند؟ خیر، پس وقتی فقیه نیستند، نظرشان هم لزوما نظر اسلام نیست. رسول اکرم ص وقتی فرمانده نظامی به جنگی می‌فرستادند به آنان تصریح می‌کردند که تو که دقیقا حکم اسلام را نمی‌دانی، در جایی اگر به مشکل خوردی نگو من می‌خواهم حکم اسلام را اجرا کنم، بگو حکم و نظر خودم هست. کافی، ج۵، ص۲۹-۳۰)
وی ابراز کرد: شمای مسئول که می‌خواهی برنامه‌ای برای گسترش عفاف و حجاب اجرا کنی، مطمئنی نظر اسلام همین است؟ اگر مطمئن نیستی برو لااقل مثل غربی‌ها عمل کن. غربی‌ها، چون می‌دانند علم مطلق ندارند و به جهل نسبی خود اذعان دارند، وقتی می‌خواهند اقدامی را در جامعه انجام دهند، آن را کم‌کم و با آزمون‌وخطا جلو می‌برند تا بفهمند که آیا این نظر جواب می‌دهد یا نه.
وی افزود: در کافی شریف گفتگوی مهمی بین محمد بن حکیم و امام کاظم ع رخداده است. او به امام عرض می‌کند ما به برکت احادیث شما فقیه شده‌ایم و با رجوع به احادیث شما پاسخ سوالات مردم را می‌دهیم؛ اما گاه پیش می‌آید که مردم سوالی می‌کنند و پاسخش را در احادیث شما نمی‌یابیم و بررسی می‌کنیم و مطلبی که بیشترین قرابت را با احادیث شما داشته باشد به مردم می‌گوییم. حضرت بشدت وی را نهی می‌کنند و می‌فرمایند که دیگران با همین کار‌ها هلاک شدند. (کافی، ج۱، ص۵۶). یعنی در نسبت دادن یک مطلب به اسلام این قدر باید احتیاط و رعایت کرد. پس اگر حجت شرعی نداریم که انجام اقدامی لزوما حکم اسلام است یا نه، به همین ملتزم باشیم و از اسلام برای نظر شخصی خودمان هزینه نکنیم.
این استاد حوزه و دانشگاه مسئله دوم را در مناسبات بین مردم و حکومت دانست و توضیح داد: الگوی حکومت دینی، دولت ضعیف و مردم قوی است؛ نه دولت قوی و مردم ضعیف (توجه شود که مقام بحث نسبت این دو به همدیگر است؛ وگرنه مثلا در قبال دشمن هم دولت باید قوی باشد هم مردم). این همان چیزی است که مقام معظم رهبری از آن به «مقتدر مظلوم» تعبیر می‌کنند. یعنی مثلا حضرت علی علیه‌السلام باوجوداینکه می‌داند حَکمیت قطعاً خطاست، اما اگر مردم فشار اجتماعی بیاورند علیه نظر حاکم، حاکم با خشونت آن‌ها را عقب نمی‌راند. حضرت امیر علیه‌السلام خودش تعبیر کرد که من امیر بودم حالا مأمور شدم. یعنی مقتدر مظلوم. این مشی حکومت دینی است. اما ما بسیاری از اوقات می‌خواهیم همه چیز را از بالابه‌پایین و دستوری عمل کنیم و اصلا ظرفیت و مقاومت مردم را توجهی نمی‌کنیم؛ و دشمن هم روی همین سرمایه‌گذاری می‌کند.
وی بیان کرد: سومین مسئله این است که ما چه فهمی از مخاطب داریم. مخاطب ما یکدست نیست؛ صرفا اصولگرا و اصلاح طلب هم نیست. بسیاری از مردم در این دسته‌بندی‌های اینچنینی نمی‌گنجند. همچنین فریب دشمن را هم نخوریم. در بالا توضیح دادم عمده جامعه ما همان گونه که با حجاب شرعی در حالت صددرصدی همراهی نکرده درعین‌حال با بی‌حجابی کامل و جریان برانداز هم همراهی نمی‌کند. باید تنوع این بدنه مردم را درک کرد و برای این بدنه برنامه‌ریزی کرد.
سوزنچی در پایان سخنان خویش به سراغ اینکه اکنون حکومت چگونه باید در این مساله ورود پیدا کند رفت و با تأکید بر اینکه دولت تا جایی که می‌تواند نباید در مسئله حجاب مداخله مستقیم کند، گفت: مسئله این است که کار ما فرهنگی است و ورود حاکمیت به این مساله در درجه اول باید به‌صورت غیرمستقیم باشد. البته قبول دارم که وقتی که پای جریان برانداز و اقدامات سازماندهی شده در میان است، راهی جز مواجه مستقیم نیست و ما گشت ارشاد را برای این حالات خاص نیاز داریم، اما برای بدنه عمومی جامعه نه.
وی خاطرنشان کرد: معنای ورود غیرمستقیم این نیست که دست روی دست بگذارد بلکه خود همین ورود غیرمستقیم هم سیاست‌گذاری‌های خاصی را می‌طلبد که شاید محوری‌ترین سیاست و برنامه‌ای که حاکمیت باید در این راستا در پیش بگیرد این است که کاری کند که حجاب داشتن کم هزینه باشد و در مقابل بی‌حجابی هزینه‌بر شود. اما الان برعکس این هست. هزینه هم فقط از نوع سیاسی و امنیتی نیست، بلکه بی‌حجابی باید هزینه اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی داشته باشد.
وی ادامه داد: مثلا چرا لباس‌های بدن‌نما این اندازه ارزان‌قیمت است، اما یک آدم محجبه وقتی می‌خواهد یک مانتو پوشیده و معمولی پیدا کند باید چندبرابر قیمت هزینه کند؟ این‌ها نشان می‌دهد در نهاد‌های مرتبط، اگر نگوییم افراد مسئله داری امور را می‌گردانند لااقل باید گفت که اهتمام جدی‌ای وجود ندارد. اینجا‌ها از موارد واضح کم‌کاری‌های حاکمیت است.
سوزنچی با تاکید بر ضرورت در نظر گرفتن ملاظات تبلیغی و رسانه‌ای، گفت: هر نهاد تصمیم‌گیر در این عرصه حتماً باید مشاور رسانه‌ای و تبلیغاتی داشته باشد. اینکه گفته می‌شود کار فرهنگی باشد، یک عده گمان می‌کنند که فقط بلندمدت است. اما کار فرهنگی لزوماً بلندمدت نیست. مگر در انتخابات که می‌بینیم در فاصله دو ماه رای یک نفر را از ۱۵ درصد به بالای ۵۰ درصد می‌رسانند از زور و فشار استفاده می‌کنند؟ آیا این کار فرهنگی نیست؟ چرا در عرصه تبلیغات براحتی می‌بینیم تغییر ذائقه مردم را مطابق دلخواه خودشان در یک زمان کوتاه رقم می‌زنند، اما در مساله حجاب و عفاف که بر فطرت انسان هم منطبق است تصحیح ذائقه، در حد تغییر ذائقه، امکان نداشته باشد؟
وی در پایان یادآوری کرد: منِ آخوند و منِ تصمیم‌گیر باید قبول کنم که متخصص رسانه نیستم و اگر قرار است ذائقه مردم را همراه کنم باید یک متخصص رسانه که راهکار‌های عملیاتی تبلیغات را می‌داند ایده‌اش را بدهد. اگر به جای خیلی از هزینه‌هایی که می‌کردیم و می‌کنیم، همین را جدی می‌گرفتیم چقدر جلوتر بودیم؟!