این روزها یکی از چیز هایی که برای مردم سوال شده این است که آیا واقعا اعمال عبادی مثل دعا و زیارت عاشورا و…در بهبود بیماری اثر دارند یا خیر. عده می گویند حرم و هیات دارالشفاست و اتفاقا ما هر شفایی بگیریم از حرم و هیات می گیریم. در مقابل عده ای به کنایه می گویند اگر مریض شدید بشینید دعا کنید تا خوب بشوید.
برای توضیح این مطلب باید این یک مقداربه تاریخ علم توجه کرد و تغییرات به وجود آمده در علم جدید.
برای هر کاری به صورت عمده دو علت وجود دارد. علت غایی و علت مادی.
وقتی شما می خواهید کتاب بخوانید دو علت برای کار شما وجود دارد یکی انعکاس نور بر چشمان شماست که باعث میشود کتاب را ببنید و بخوانید. این علت مادی است علت دیگری هم برای کار شما وجود دارد و آن این است که میخواهید از محتوای کتاب استفاده کنید.این علت غایی است و هدف اصلی شما از خواندن کتاب.
در خلقت و آفرینش خداوند متعال هم همین گونه است . خداوند متعال در آفرینش یک علت غایی دارد و یک علت مادی.
علت غایی خلقت را خداوند فرماید در سوره هود می گوید که من آسمان ها و زمین را در شش روز آفریدم تا انسان را آزمایش کنم و بدانم که کدامین شما بهترین عمل را دارید.
هدف مادی خدا هم در آفرینش همین علل و اسباب و مادی است.
اصل و هدف اصلی خداوند علت غایی است و این علل مادی در پی ایجاد اهداف غایی خداوند هستند. خداوند نعمت و سختی را می فرسد که امتحان بشویم .اگر در غفلتیم. متذکر بشویم و اگر تکبر داریم متواضع بشویم و…اصل برنامه خلقت این است.
بشر ناتوان اگر همه مسائل ایمنی را هم حفظ کند که باید هم بکند نمی تواند خود را از سختی و رنج ایمن کند چه آنکه خداوند متعال قادر است بر ایجاد علل مادی دیگر زیرا مقدر است که انسان با سختی و رنج ها امتحان شود ولقد خلقنا الانسان فی کبد…
البته یکی دیگر از وجوه امتحان این است که انسان علل مادی راهم رعایت کند.
در علوم قدیم هر دو از هر دو نوع علت بحث می شد و هیچ کدام فدای دیگری نمی شد اما در علوم جدید که زاییده ی تفکرات ناقص فلسفی غرب است متاسفانه فقط به علت مادی اکتفا شده و علومی ناقص و یکطرفه پدید آمده که علت غایی را فراموش کرده و در ظلمت فهم عالم بدون علت غایی افتاده است.
به مسائل اول برگردیم آیا تنها اکتفا به دعا و نیایش کفایت می کند؟یا فقط رعایت بهداشت لازم است؟
در پاسخ می توان گفت که هر دو لازم است و فعل خلقت مبتنی بر هر دو علت است فلذا علما و مراجع هر دو را توصیه می کنند
برای مطالعه بیشتر:
دین و نگرش نوین استیس
نهایه الحکمه علامه طباطبایی
علم و فلسفه پارسانیا
مجموعه آثار شهید مطهری
نوشته حسین کاویانی