به نقل از عیارآنلاین، در چند سال اخیر با ظهور پدیده راهپیمایی اربعین، همگرایی ملت­های ایران و عراق بیش از پیش دیده می‌شود. این امر حاکی از اشتراکات زیاد فرهنگی و عقیدتی ملت­‌هاست که با مدیریت صحیح توسط دولت­مردان این دو کشور می‌­تواند تقویت روابط اقتصادی و سیاسی را نیز به دنبال داشته باشد.

پس از دوران جنگ اخیر در عراق و کاهش درگیری‌­ها با گروه تروریستی داعش، اقتصاد غنی عراق از نظر منابع اولیه با سطح درآمد عمومی بالای دولت، زمینه را جهت رشد اقتصادی عراق فراهم نموده است. موقعیت ژئوپلیتیکی عراق به دلیل دسترسی این کشور به آب­‌های آزاد و همچنین قرار گرفتن در مسیر اتصال سه قاره آسیا، اروپا و آفریقا، ظرفیتی عظیم برای نقش‌­آفرینی آن در منطقه به وجود آورده است.

عراق تاثیرگذارترین کشور جهان عرب

عراق به عنوان کشوری با قرابت­‌های فرهنگی و اجتماعی بالا نسبت به ایران، از ظرفیت زیادی برای گسترش روابط اقتصادی در موضوعات مختلف برخوردار است. مقام معظم رهبری در دیدار با نخست­‌وزیر عراق در ۱۷ فروردین سال جاری با تأکید بر اینکه ظرفیت‌های انسانی و منابع غنی زیرزمینی عراق، این کشور را به تأثیرگذارترین کشور در جهان عرب تبدیل خواهد کرد، فرمودند: «آمریکایی‌ها و دنباله‌های آن‌ها در منطقه، با تبدیل شدن عراق با چارچوب دموکراسی فعلی و شخصیت‌ها و جریان کنونیِ در رأس کار، مخالفند و آن را به ضرر منافع خود می‌دانند».

رویکرد آمریکا نسبت به عراق؛ خام‌­فروش بزرگ خاورمیانه

عراق شریکی راهبردی در منطقه خاورمیانه برای آینده آمریکا به شمار می­‌رود. امروزه عراق به عنوان یکی از بزرگترین صادرکنندگان نفت­ خام در خاورمیانه بخش مهمی از امنیت انرژی ایالات­ متحده را تامین می­‌کند. در حال حاضر، راهبرد آمریکا وابسته­‌سازی و عدم پیشرفت اقتصادی عراق است. بنابراین یکی از پیامدهای آن می­‌تواند کاهش تعاملات اقتصادی-سیاسی عراق با ایران باشد؛ چراکه در یک نگاه استراتژیک، گسترش روابط ایران و کشورهای منطقه، زمینه شکل­‌گیری و تحقق ائتلاف­‌های منطقه‌­ای را فراهم می­‌کند؛ مسئله‌­ای که آمریکا از آن هراس دارد. در این نگاه، رشد اقتصادی عراق و درون­زا شدن سیستم اقتصادی-سیاسی آن در اولویت است و به مسیر تبدیل شدن عراق به تاثیرگذارترین کشور جهان عرب سرعت می‌­بخشد.

دیپلماسی فعال رقبای اصلی ایران در عراق

دیپلماسی فعال کشورهای منطقه مخصوصاً عربستان و ترکیه و انفعال وزارت خارجه ایران در این حوزه نقش بسزایی در تعیین میزان تعاملات ایران با کشورهای همسایه ایفا می­کند. عربستان به عنوان جدی‌­ترین رقیب سیاسی ایران در منطقه تمام تلاش خود را برای جلوگیری از گسترش روابط ایران و عراق در حوزه­‌های مختلف انجام می­دهد. اقدامات عربستان شامل سرمایه­‌گذاری‌های عظیم در حوزه کشاورزی عراق، تشکیل «شورای هماهنگی عربستان و عراق» و امضای ۱۶ توافقنامه میان دو کشور ازجمله در زمینه مسیر تزانزیت دریایی و هوایی است. همچنین ترکیه با داشتن بیش از بیست رایزن بازرگانی، دیپلماسی اقتصادی گسترده‌­ای را با عراق شکل داده است. بنابراین طراحی راهبرد منسجم و برنامه اقدام مشخص برای اثرگذاری بیشتر در همکاری اقتصادی ایران و عراق امری ضروری به حساب می­‌آید که اراده جدی دولت­مردان دو کشور را می‌­طلبد.

نفوذ آمریکا در لایه‌­های مختلف اقتصادی-امنیتی عراق

بررسی­‌ها نشان می­دهد که آمریکایی‌­ها حضور پررنگی در لایه‌­های مختلف دیپلماتیک، نظامی و اقتصادی عراق دارند که این امر تهدیدی جدی برای گسترش همکاری‌­های ایران و عراق، محسوب می­شود. یکی از مهم­ترین روش­‌های آمریکا برای پیشبرد اهدافشان در عراق، مدیریت و اعمال نفوذ در گلوگاه‌­های اقتصادی و سیاسی این کشور است. مدیریت مسیرهای ترانزیتی عراق که پیامد آن، قطع ارتباط زمینی این کشور با ایران و سوریه است، ازجمله‌­ی گلوگاه­‌هایی به شمار می­رود که مورد توجه ویژه آمریکا قرار گرفته است. در همین راستا، تقویت محورهای مواصلاتی عراق با سایر کشورهای همسایه، در دستور کار آمریکا قرار گرفته که سرمایه‌­گذاری در حوزه توسعه گذرگاه عرعر در مرز عراق و عربستان یکی از مهمترین این اقدامات است.

نفوذ سازمانی آژانس USAID در عراق

یکی دیگر از پروژه­‌های نفوذ سازماندهی‌­شده آمریکا در خاورمیانه، حضور آژانس توسعه بین­‌المللی ایالات­ متحده USAID در عراق است. سازمانی که اهداف سیاسی ایالات متحده را در پوشش کمک به کشورهای در حال توسعه پیش می­‌برد. این سازمان پروژه‌­های مختلفی از جمله پروژه تقدم، ترابط، العداله و… را در عراق پیاده کرده است. در نتیجه با توجه به شرایط کنونی لازم است با توسعه روابط دیپلماتیک ایران و عراق باید از نفوذ بیش از پیش آمریکا در عراق جلوگیری کرد.