تاریخ بورس ایالات متحده از زمان تاسیس، شاهد بحران های متعددی بوده که موجب سقوط شاخص های سهام وال استریت شده است. از نیمه دوم قرن 02 تا کنون بورس آمریکا در سه برحه شاهد سقوط سهام و بحران بوده است. بحران سال 3791 که در نتیجه افزایش قیمت نفت(شوک نفتی)،منحل شدن سیتم برتون وودز (۲) و شناور شدن ارزش دلار به وقوع پیوست و موجب ایجاد بحران در بازار گردید که نتیجه آن سقوط شاخص های سهام بود. بحران سال0222 میلادی که با عنوان “حبابِ دات کام” شناخته می شود؛ و بحران مالی سال 0222 که در نتیجه سرمایه گذاری و ایجاد حباب در بخش مسکن بود. در این یادداشت سعی داریم تا به بررسی “حباب دات کام” بپردازیم.

این بحران در آغاز قرن 03 و با گسترش جنون آمیز شرکت های اینترنتی همراه بود.با ورود اینترنت در دهه3772 به بازار ، اقتصاد امریکا که درحال شکست خوردن از اقتصاد ژاپن بود، توانست خودرا پیداکند.یاهو درسال3771 سهام خودرا باارزش242 میلیون دلار عرضه کرد وتا بهار 3772، سهم هر شرکت حوزه فناوری بیش از4 برابر شده بود.

در این زمان احساس شد که دیگر اقتصاد سنتی نمیتواند از پس چالشهای جهانی سازی برآید. لذا تنها راه عبور ازاین چالشها، اینترنت تلقی می شد.از سپتامبر3772 تا مارس 0222، منطقه سیلیکون ولی یک منطقه طلاخیز بود. در همه جای آن پول و شوق سرمایه گذاری دیده می شد . هر هفته حدود 30 استارت آپ در حال تدارک برای میهمانی مجلل به مناسبت راه اندازی استارت آپ خود بودند.گروهی شغل های پردرآمد خودرا رها کردند و در استارت آپ ها سرمایه گذاری کردند. نتیجه این کار بزرگتر شدن حباب در بخش شرکت های اینترنتی بود؛ سرمایه گذاری بدون بینش و صرفاً تحت تاثیر جوّ حاکم بربازار. اما این جنون تنها 32 ماه دوام آورد، در واقع این بحران نتیجه ارزش گذاری شرکت های اینترنتی بیش از ارزش ذاتی آنها بود ؛ این بحران با عنوان “حبابِ دات کام” معروف شد. (۲)

بانک ها و اشخاص حقیقی علاقه زیادی به سرمایه گذاری در این بخش پیداکرده بودند.

کار تا جایی ادامه پیداکرد که دیگر پولی برای سرمایه گذاری در این عرصه وجود نداشت. در این هنگام بود که حباب دات کام ترکید و شرکت ها یکی پس از دیگری اعلام ورشکستگی کردند. اکثر شرکت هایی که سهامدار این استارت آپ ها بودند، با سقوط ارزش سهام خود روبرو شدند و بازار بورس امریکا دچار تلاطم شد و این تلاطم تاحوالی سال 0224 ادامه داشت. (۳)

تاریخ همواره بزرگترین معلم بوده است. امروزه ما، در کشور خود نیز شاهد ظهور پدیده استارت آپ ها هستیم. افرادی که دیوانه وار بدنبال جذب سرمایه گذار هستند و کارگاه ها و جلساتی که بصورت افسارگسیخته جمعیت جوان کشور را به کارآفرینی و راه اندازی کسب و کار شخصی تشویق می کنند. آمارهایی که در باره کارگاه های استارت آپی وجود دارد وجمعیتی که در این کارگاه ها و دوره ها شرکت مینند دلیلی براین ادعا است. برای مثال، فقط “آکادمی دیجیتال مارکتینگ” تاکنون بیش از 132رویداد استارت آپی برگزارکرده است. (۴)

اما در اینجا باید چند نکته را درنظر داشت که:

 هر کسب و کار شخصی لزوماً یک استارت آپ نیست. راه اندازی یک فروشگاه لباس هم میتواند کسب و کار شخصی باشد.

 پیشرفت، یک عمل تدریجی است ؛ شوق به پیشرفت سریع و یک شبه پولدار شدن ، حباب دات کام را باد کرد.گام های کوچک، مسیر را مطمیٔن تر طی میکنند.

 همیشه باید به کسب و کار خود “قدرت انعطاف ” بدهید. استارت آپ های زیادی از حباب دات کام سالم بیرون آمدند . آمازون، پی پال و ای بِی از جمله این استارت آپ ها هستند که همچنان و پرقدرت در صحنه حضور دارند و به تمام اهداف خود در این عرصه رسیده اند و روز به روز درحال ایده پردازی های بیشتر و کسب موفقیت های بزرگتر هستند. وجه مشترک آنها انعطاف پذیر بودن آنها است.

 استارت آپ ها باید برروی بهبود محصول خود کار کنند نه توزیع آن چراکه اساساً فناوری ،به ما کمک می کند تا کیفیت هارا ارتقا دهیم نه توزیع را.

 شوق به تاسیس یک کسب و کار شخصی و احیاناً با چاشنی دانش(دانش بنیان) بسیار قابل احترام است. اما حباب دات کام ، تجربیات طلایی را در اختیارما می گذارد تا بوانیم در شرایط فعلی ، کمترین اتلاف سرمایه و بیشترین بازدهی را برای اقتصاد خود و کشور داشته باشیم.

آنچه از “حباب دات کام” می آموزیم:

 بزرگترین درسی که از حباب دات کام می آموزیم آن است که علی رغم زیاده روی مردم ایالات متحده در آن دوره در سرمایه گذاری بر روی استارت آپ ها، آنها آینده این صنعت را درخشان
و روشن میدیدند. درواقع آنها به این درک رسیده بودند که آینده را فناوری اداره خواهد کرد لذا باید سعی کرد که در این عرصه پیشرو بود. آنها خود را شایسته آینده ای درخشان می دانستند. ما نیز باید با بکار گیری تجربیات آنها در این حوزه، این آینده درخشان را برای اقتصاد کشور خود هدفگذاری کنیم. راهکارآن نیز ، بررسی های کلان پدیده استارت آپ ها به منظور تامین هزینه و سرمایه گذاری در آنهاست. یک سرمایه گذاری عاقلانه ، ریسک را پایین می آورد.

 جوّ عمومی جامه امروز ما شوق زیادی برای دانستن مفهوم کسب و کارهای نو(استارت آپ ها) دارد. سیاستگذاران این بخش ، نخبگان و دانشگاهیان میتوانند با مطالعه اصول و چالشهای این مسیٔله و
با در اختیارگذاشتن آنها به افراد مشتاق ، در قالب کلاس ها و دوره های اصول راه اندازی کسب و کارهای نو، شرایط را برای حضور پرقدرت و تاثیرگذار (و البته باریسک پایین) جوانان در این حوزه فراهم کنند. این اقدامات آینده ای را که ما بدنبال آن هستیم برای ما ترسیم خواهد کرد. اقتصادی پایدار،خودکفا و اشتغال مناسب برای قشر جوان کشور. بیایید به آینده ای که “لایق آن” هستیم فکرکنیم.

علی جوان جعفری

بسیج دانشجویی دانشگاه امام صادق علیه السلام – واحد جهاد اقتصادی

۱- کنفرانس برتون وودز-نتیجه این کنفرانس ملزم کردن هر کشور به اتخاذ سیاست پولی بود که بموجب آن نرخ مبادله پول هرکشور با دلار و نرخ دلار در برابر طلا تثبیت شد.

۲- اظهارات “پیترتیل” موسس paypal در کتاب “صفر به یک”-صص37-12

۳- statista.com/statistics/189758/dow-jones-composite-index-closing-year-end-values-since-2000

۴- برای مشاهده روند صعودی رویدادهای استارتآپی به لینک evand.com/organizations مراجعه کنید.